Με αφορμή την επέτειο του πρώτου χρόνου λειτουργίας του Βιβλιοπωλείου Ars Nocturna, η συνέντευξή μου με την Μαρία Γιακανίκη για το περιοδικό Imaginarium, περίπου έναν χρόνο πρίν.
Πείτε μας λίγα λόγια για τις Εκδόσεις Ars Nocturna, την ομάδα σας και πως ξεκινήσατε το ταξίδι στις εκδόσεις.
Οι εκδόσεις ArsNocturna ιδρύθηκαν από τη Μαρία Γιακανίκη και τον Κώστα Κώτσια το 2008 με σκοπό να εστιάσει στη γοτθική λογοτεχνία και γενικά σε οτιδήποτε εμπίπτει στο χώρο του σκοτεινού και του φανταστικού είτε πρόκειται για παρακμιακή λογοτεχνία, σουρεαλισμό, συμβολισμό και ό,τι έχει να κάνει με το συλλογικό φαντασιακό. Ταυτόχρονα θέλαμε να δώσουμε και το στίγμα της κοινωνικοπολιτικής διάστασης της λογοτεχνίας, καθώς δεν την διαχωρίζουμε από το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο. Έτσι ως πρώτη μας εκδοτική επιλογή ήταν η Καρμίλλα του JosephSheridanLeFanu, που εκτός από θεμελιώδες έργο της βαμπιρικής λογοτεχνίας και πρότυπο για κατοπινά έργα του είδους, αποτελεί αν όχι την πρώτη, σίγουρα μία από τις πρώτες queer νουβέλες του είδους. Ακολούθησαν και άλλες ιδιαίτερες εκδοτικές επιλογές, με έργα σύγχρονα και κλασικά, που διερεύνησαν τα βάθη του ανθρώπινου ψυχισμού.
Πρόσφατα ανοίξατε βιβλιοπωλείο - πώς οδηγηθήκατε σε αυτή την απόφαση, ειδικά μετά από μια τόσο δύσκολη περίοδο;
Η απόφαση να ανοίξουμε βιβλιοπωλείο ήταν μια έντονη επιθυμία μας, καθώς ο φυσικός χώρος σε φέρνει σε άμεση επαφή με το κοινό και αντιλαμβάνεσαι καλύτερα τους κραδασμούς των αναγνωστών. Παράλληλα ως βιβλιόφιλοι με μεγάλο εύρος αναγνωσμάτων, δεν θέλαμε να περιοριστούμε στην προώθηση μόνο των δικών μας βιβλίων αλλά επιθυμούσαμε να προτείνουμε στο κοινό και τίτλους άλλων εκδοτικών οίκων, τους οποίους θεωρούμε αξιόλογους. Γι’ αυτό σκοπός του καταστήματός μας είναι να παρουσιάσει βιβλία που ο αναγνώστης δεν θα βρει εύκολα στα μεγάλα βιβλιοπωλεία.
Στις εκδόσεις σας τιμάτε τους “σκοτεινούς” κλασικούς συγγραφείς, όπως τον Εντγκαρ Αλλαν Πόου, και τη γοτθική λογοτεχνία. Τι έχουν να πουν στο κοινό για σας αυτοί οι συγγραφείς; Ποια ανάγκη μας καλύπτουν;
Το μήνυμα που φέρουν στα κλασικά πια έργα τους αυτοί οι δημιουργοί είναι διαχρονικό. Ως μεγάλοι ψυχογράφοι αγγίζουν βαθιές πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης. Οι αρχέγονοι φόβοι, οι υπαρξιακές ανησυχίες και οι αρχετυπικές διαπροσωπικές σχέσεις, καθώς και η φύση του Κακού είναι θέματα που απασχολούν τη λογοτεχνία από τα αρχαία ακόμα χρόνια. Μοτίβα που θεωρούνται «γοτθικά» θα βρεις και στον Όμηρο και στη μεσαιωνική λογοτεχνία αλλά και σε μοντερνιστικά ρεύματα. Μην ξεχνάμε άλλωστε την επιρροή που είχε το κλασικό γοτθικό μυθιστόρημα στον σουρεαλισμό και φτάνει ακόμα και στις μέρες μας. Παραλλαγμένο βέβαια αλλά πάντα παρόν.
Η γοτθική λογοτεχνία ήταν ένα είδος επαναστατικό για την εποχή του, θεωρείτε ότι ακόμη είναι; Θα τολμούσατε να πείτε ότι κάνετε μια επανάσταση στο χώρο του βιβλίου με την επιλογή σας να αναδείξετε αυτήν την λογοτεχνία;
Όσο υπάρχει βία, εκμετάλλευση και φόβος στον κόσμο, το γοτθικό μυθιστόρημα θα παραμένει επίκαιρο και δυναμικό. Είναι το λογοτεχνικό είδος που βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα την ανθρώπινη συνθήκη και έχει πια επηρεάσει κάθε μορφή τέχνης ακόμα κι αν δεν είναι απόλυτα εμφανές. Υπό αυτή την έννοια, ναι, θεωρούμε ότι κάνουμε κάτι καινοτόμο γιατί αναδεικνύουμε τα αρχετυπικά μοτίβα πολύ μεγάλου μέρους της σύγχρονης λογοτεχνίας.
Θεωρείτε ότι ο κόσμος στράφηκε περισσότερο στο βιβλίο κατά την περίοδο της πανδημίας;
Σε γενικές γραμμές νομίζουμε πως ναι. Η Πανδημία αναπόφευκτα οδήγησε μεγάλο μέρος του πληθυσμού προς την ενδοσκόπηση και σε αυτό βοηθάει η ανάγνωση. Το ερώτημα είναι αν θα συνεχιστεί αυτό, αλλά είμαστε αισιόδοξοι.
Social Media και διαδίκτυο: ποιος ο ρόλος τους στη λογοτεχνία; Θεωρείτε ότι προάγουν τελικά το βιβλίο ή στρέφουν τον κόσμο σε μια πιο ρομποτική, ανέμπνευστη εποχή;
Νομίζουμε ότι τα social media είναι δίκοπο μαχαίρι. Από τη μια, δίνουν φοβερές δυνατότητες προώθησης του βιβλίου. Μπορεί πλέον ο αναγνώστης να βλέπει τις νέες κυκλοφορίες χωρίς να χρειαστεί να καταφεύγει στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Από την άλλη βέβαια τα social media εθίζουν στην ανάγνωση σύντομων κειμένων, δυσκολεύοντας την ανάγνωση μεγαλύτερων κειμένων, πόσο μάλλον ογκωδών μυθιστορημάτων. Από την άλλη βέβαια ίσως η microfiction να είναι το μέλλον της λογοτεχνίας.
Ποια τα σχέδιά σας; Τι καλό μας ετοιμάζετε;
Νέους τίτλους στη σειρά ΜΙΚΡΑ ΓΟΤΘΙΚΑ, που είναι μια οικονομική σειρά τσέπης, μια γοτθική νουβέλα του Πέρσυ Σέλλεϋ, την επανέκδοση της Καρμίλλας, και δύο κλασικές γυναίκες συγγραφείς.
Συνέντευξη στην Αναστασία Διακίδη
Imaginarium Magazine Ιούνιος 2021